مبحث آیینه ها

آینه
قطعات شیشه ای که پشت آنها نقره اندود یا جیوه اندود شده است و می توانند نور را بازتاب دهند بازتاب از سطح آینه منظم است.

تصویر حقیقی:

زمانی تشکیل می شود که پرتوهای تابش شده از یک نقطه شی پس از برخورد به آینه یا عدسی در نقطه ای دیگر به هم برسند. تصویر حقیقی بر روی پرده تشکیل می شود.

تصویر مجازی:

تصویری که پرتوهای مجازی در پشت آینه به وجود می آورند را می گویند.تصویر مجازی بر روی پرده تشکیل نمی شود.

آینه‌های تخت:

آینه‌هایی هستند که در منازل وجود دارد که در اکثر سیستمهای نوری ساده کاربرد فراوان دارند. در کارهای عادی و مصارف عمومی از این آینه استفاده می‌شود. به لحاظ هزینه پایین و تولید راحت و انبوه سازی و سادگی مکانیزم توسعه فراوانی دارد.
در منازل ، باشگاه ها و مغازه‌ها و دکوراسیون در آینه کاری و معماری و در بتینه کاری و تزئینات ساختمان کاربرد فراوان دارند. از قدیم الایام به صورت های طبیعی یافت می‌شدند.

ویژگی های تصویر در آینه تخت
1- تصویر مجازی است.
2- تصویر مستقیم است.
3- تصویر وارونه جانبی دارد.
4- طول تصویر با طول جسم برابر است.
5- فاصله تصویر تا آینه با فاصله ی جسم تا آینه برابر است.

کاربرد آینه ی تخت
1- استفاده در خانه
2- برای ارسال علایم مخابراتی به فاصله دور
3- استفاده برای اندازه گیری سرعت نور و وسایل نور بازتابی (تلسکوپ بازتابی)
4- استفاده در پریسکوپ

پریسکوپ

این دستگاه از لوله ای تشکیل شده که در دو طرف آن دو آینه ی تخت موازی نصب شده که هر یک از این آینه ها با محور آینه زوایه 45 درجه می سازد. هر تصویری که در یکی از این آینه ها دیده می شود در دیگری نیز مشاهده می شود.

نکته1: پریسکوپ ها وارونه ی جانبی ندارند ، چون از دو آینه تشکیل شده اند.

آزمایش کنید:

وسیله های آزمایش: شیشه - کبریت - نگهدارنده ی شیشه - شمع 2 عدد.
1- یک شیشه را مطابق شکل روی میز نصب کنید.
2- دو شمع مشابه را در طرفین شیشه روی میز نصب کنید و پس از آنکه یکی از شمع ها را روشن کردید، از طرف شمع روشن به شیشه نگاه کنید.
3- شمع خاموش و تصویر شمع روشن را در شیشه خواهید دید.

4- در همین حال شمع روشن را جابه جا کنید، با این کار، تصویر آن نیز جابه جا خواهد شد. این کار را آنقدر ادامه دهید که تصویر شمع روشن بر شمع خاموش منطبق شود. در این صورت در شیشه فقط یک شمع و آن هم روشن دیده می شود.
5- فاصله ی شمع روشن و شمع خاموش را تا شیشه اندازه بگیرید.آیا فاصله های آنها یکسان است؟

6- اگر شمع روشن را قدری به شیشه نزدیک یا از آن دور کنیم، باید شمع خاموش را نیز به همان اندازه جابه جا کنیم تا بر تصویر شمع روشن منطبق شود.

نتیجه آزمایش: در آینه تخت فاصله جسم تا آینه برابر فاصله تصویر آن تا آینه است.

آینه های کروی:

الف) آینه مقعر(کاو): اگر سطح داخلی آینه، بازتاب کننده باشد، به آن آینه ی مقعر (کاو) می گویند.

کانون آینه مقعر : اگر یک دسته پرتو نور موازی به آینه کاو بتابد پرتوهای بازتابیده در یک نقطه به نام کانون آینه به هم می رسند. کانون آینه کاو حقیقی است. کانون با حرف F نمایش داده می شود.

فاصله کانونی آینه: به فاصله کانون تا آینه، فاصله کانونی آینه می گویند و با حرف f نمایش می دهند.

ویژگی های تصویر در آینه ی مقعر

1- تصویر بزرگتر از جسم است

2- می توانند از یک جسم هم تصویر مجازی و هم تصویر حقیقی ایجاد کنند.

نکته2: تشکیل تصویر حقیقی یا مجازی، بستگی به فاصله جسم از آینه های مقعر دارد. هر چه جسم به آینه نزدیک تر باشد، تصویر در فاصله ای دورتر ایجاد می شود و هرچه جسم را از آینه دور کنیم تصویر به آینه نزدیک تر می شود.

کاربردها

از کاربردهای آینه ی کاو می‌توان گزینه‌های زیر را نام برد:

دندانپزشکی
آبگرمکن خورشیدی
کوره ی آفتابی
آینه ی اصلاح خانم‌ها

ب)آینه ی محدب ( کوژ )

آینه ی کوژ: اگر سطح خارجی آینه ، بازتاب کننده باشد، آن را آینه ی محدب (کوژ) می گویند.

کانون آینه محدب: هرگاه پرتوهای نور موازی محور اصلی به آینه محدب بتابد، طوری باز می تابد که امتداد پرتوهای بازتاب از یک نقطه روی محور اصلی می گذرند. این نقطه را کانون اصلی آینه ی محدب می نامند. کانون آینه محدب مجازی است.

ویژگی های تصویر در آینه ی محدب (کوژ):

1- تصویر کوچکتر از جسم است

2- تصویر مجازی است.

3- تصویر مستقیم است.

کاربرد:

به دلیل کوچکتر بودن تصویر در آینه محدب میدان دید آن( یعنی فضایی که یک نفر در آینه، پشت سر خود را می بیند) بزرگتر از سایر آینه هاست، لذا از آینه محدب در وسایل نقلیه، در پیچ تند جاده ها، فروشگاههای بزرگ و در بالای پلکان اتوبوس های دو طبقه استفاده می شود.